Gia vị không chỉ làm tăng hương vị cho các món ăn mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Một số loại gia vị tự nhiên từ lâu đã được biết đến với khả năng hỗ trợ tiêu hóa, giảm viêm hay cải thiện miễn dịch. Trong bài viết này, mời bạn hãy cùng chúng tôi khám phá các loại gia vị tốt cho sức khoẻ và lợi ích chi tiết của từng loại gia vị ngay sau đây nhé!
Nội dung chính
Gia vị là gì?
Gia vị là những nguyên liệu tự nhiên hoặc nhân tạo được sử dụng trong nấu ăn để tạo hương vị, mùi thơm cho món ăn nhằm tăng kích thích vị giác và khứu giác. Chúng có thể là các loại cây cỏ, củ, quả hoặc hạt, được sử dụng dưới dạng tươi hoặc khô như hạt tiêu, ớt, tỏi, nước mắm, rau thơm,…
Khi thêm gia vị vào món ăn, người ta thường dùng một lượng ít so với nguyên liệu chính. Không chỉ làm món ăn thêm phần hấp dẫn, mang lại cảm giác ngon miệng, gia vị còn chứa nhiều hợp chất có lợi cho sức khỏe, giúp cải thiện tiêu hóa, giảm viêm nhiễm, chống oxy hóa cho người ăn.
Các loại gia vị tốt cho sức khoẻ
Dưới đây là tổng hợp các loại gia vị quen thuộc, dễ tìm mà rất tốt cho sức khoẻ, gồm có:
Quế
Quế là một trong những loại gia vị phổ biến với nhiều lợi ích cho sức khỏe, đặc biệt đối với bệnh tiểu đường tuýp 2. Nó chứa cinnamaldehyde và các chất chống oxy hóa mạnh giúp giảm viêm, kiểm soát cholesterol và triglyceride trong máu. Quế có thể làm giảm đường huyết bằng cách chậm quá trình phân hủy carb trong tiêu hóa và cải thiện độ nhạy insulin. Nghiên cứu cho thấy quế có thể giảm đường huyết lúc đói từ 10 – 29% ở người bị bệnh tiểu đường. Ngoài ra, quế còn giúp hạ huyết áp và cân bằng cholesterol nhờ khả năng ức chế enzym HMG-CoA. Liều lượng quế thích hợp là từ 1 – 6g mỗi ngày.
Gừng
Gừng là một gia vị phổ biến không chỉ trong ẩm thực mà trong cả chữa bệnh. Các hoạt chất gingerol và zingerone trong gừng có khả năng kiểm soát đường huyết, giảm mỡ xấu trong mạch máu và thành mạnh. Gừng còn nổi bật với đặc tính chống viêm mạnh mẽ, giảm chứng buồn nôn do ốm nghén, hóa trị hay say xe. Ngoài ra, gừng còn được dùng để làm ấm cơ thể, trị khó tiêu và máu lưu thông kém. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng chỉ cần dùng 2g chiết xuất gừng mỗi ngày có thể giúp giảm các dấu hiệu viêm đại tràng, tương tự như aspirin.
Nghệ
Củ nghệ là một gia vị không thể thiếu trong nhiều món ăn, đặc biệt là món cà ri, nhờ vào khả năng tạo màu vàng đặc trưng. Thành phần quan trọng nhất trong nghệ là curcumin, một polyphenol có khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác hại của quá trình oxy hóa tốt.Curcumin không chỉ chống viêm hiệu quả mà còn có tác dụng hỗ trợ chức năng não, giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, tim mạch, ung thư và cải thiện các triệu chứng viêm khớp. Ngoài ra, nghệ còn giúp tăng cường trao đổi chất, hỗ trợ giảm cân, làm lành vết thương và điều trị một số bệnh ngoài da như vảy nến.
Bạc hà
Bạc hà vừa là gia vị tạo mùi thơm hấp dẫn trong nhiều món ăn, đồ uống, vừa mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe trong y học dân gian. Tinh dầu bạc hà chứa các hợp chất có khả năng thư giãn cơ trơn và giảm cơn đau, đặc biệt là trong hội chứng ruột kích thích (IBS). Nó giúp làm dãn cơ trơn ở đại tràng và trực tràng, từ đó giảm đau khi đại tiện và cải thiện tình trạng táo bón.
Ngoài ra, bạc hà cũng giúp giảm chứng buồn nôn, đặc biệt sau phẫu thuật, và là lựa chọn hiệu quả cho những ai thường bị đầy hơi, chướng bụng, nhờ khả năng thúc đẩy quá trình phóng thích khí tồn đọng. Bạn có thể thêm lá bạc hà vào đồ uống hoặc món salad để ăn cùng.
Xô thơm
Xô thơm, từ lâu đã được biết đến với khả năng chữa bệnh và còn được dùng để ngăn ngừa dịch bệnh. Cây xô thơm giúp ức chế sự phân hủy acetylcholine – chất truyền tín hoá học quan trọng trong não, từ đó hỗ trợ kiểm soát bệnh tốt hơn. Một nghiên cứu kéo dài trong 4 tháng, cho thấy chiết xuất xô thơm có tác dụng cải thiện đáng kể chức năng não và trí nhớ cho 42 bệnh nhân Alzheimer. Ngoài ra, xô thơm cũng được nghiên cứu với khả năng tăng cường ghi nhớ ở cả người khỏe mạnh, trẻ em và người cao tuổi.
Tỏi
Tỏi chứa hợp chất allicin đặc trưng không chỉ mang đến mùi thơm đặc biệt mà còn rất tốt cho sức khoẻ. Allicin có trong tỏi giúp làm ấm cơ thể và bảo vệ tim mạch, giảm cholesterol toàn phần và cholesterol xấu (LDL) lên đến 15%. Nghiên cứu cho thấy tỏi có hiệu quả giảm huyết áp không thua kém các loại thuốc hạ huyết áp. Bên cạnh đó, tỏi cũng có tác dụng hỗ trợ giảm nhẹ bệnh cảm lạnh. Việc bổ sung tỏi vào chế độ ăn hàng ngày trong các món chiên xào, giúp tăng hương vị, nâng cao giá trị dinh dưỡng cho bữa ăn.
Cỏ cà ri
Cỏ cà ri, một gia vị phổ biến ở khu vực Địa Trung Hải và thường được dùng để hỗ trợ điều chỉnh đường huyết. Hạt cỏ cà ri chứa protein thực vật 4-hydroxyisoleucine, giúp tăng cường hiệu quả tác động của hormone insulin và giảm lượng đường trong máu, đặc biệt hữu ích cho người mắc tiểu đường. Ngoài ra, saponin furostanolic trong hạt cỏ cà ri còn kích thích sản xuất hormone testosterone, giúp nam giới cải thiện chức năng tình dục.
Ớt
Ớt cay chứa hoạt chất capsaicin, giúp đốt cháy mỡ và kiểm soát cân nặng hiệu quả, đồng thời giảm cảm giác thèm ăn, thúc đẩy quá trình đốt cháy chất béo, đặc biệt ở những người ít ăn cay. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng capsaicin có khả năng hỗ trợ ngăn ngừa một số bệnh ung thư như ung thư tuyến tiền liệt, phổi và gan. Để tận dụng tối đa lợi ích từ ớt, bạn có thể thêm 1g ớt cay trong các món ăn hàng ngày.
Hương nhu tía
Hương nhu tía là một trong các loại gia vị tốt cho sức khỏe và thảo mộc quan trọng trong văn hóa Ấn Độ. Các nghiên cứu khoá học đã chỉ ra rằng hương nhu tía có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn, nấm mốc và nấm men gây hại cho cơ thể. Ngoài ra, loại gia vị này còn hỗ trợ tăng cường chức năng hệ miễn dịch bằng cách kích thích sản sinh các tế bào miễn dịch trong máu. Hương nhu tía cũng có tác dụng làm giảm lượng đường huyết, đồng thời giúp giảm lo âu và trầm cảm.
Hương thảo
Cây hương thảo, với hoạt chất chính là axit rosmarinic, đã được nghiên cứu chứng minh trong việc ngăn ngừa các phản ứng dị ứng và chứng nghẹt mũi. Một nghiên cứu cho thấy, việc sử dụng 50mg hoặc 200mg axit rosmarinic từ hương thảo có thể giúp ngăn chặn các triệu chứng dị ứng, cũng như giảm nghẹt mũi và số lượng tế bào miễn dịch trong nước mũi. Ngoài ra, bạn cũng có thể tự pha chế tinh dầu hương thảo để massage, giúp thư giãn và tận hưởng mùi thơm dễ chịu ngay tại nhà.
Tiêu đen
Hồ tiêu có hàm lượng chất chống oxy hoá cao, giúp đào thải gốc tự do, ngăn ngừa bệnh lý tim mạch và chống ung thư. Tiêu đen còn có khả năng cung cấp piperine, một alkaloid giúp tăng cường hấp thụ curcumin từ nghệ, tối ưu hóa tác dụng của cả hai. Piperine cũng có khả năng cản trở sự hấp thụ cholesterol, tốt cho người bị mỡ máu cao, cũng như cải thiện tình trạng suy giảm trí nhớ, hỗ trợ điều trị Alzheimer. Bên cạnh đó, tiêu đen còn có các hợp chất thúc đẩy phân hủy tế bào chất béo, hỗ trợ giảm cân và có tính kháng khuẩn, giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng, vết côn trùng cắn.
Thì là
Hạt thì là là một gia vị giúp cân bằng lượng đường trong máu, đặc biệt tốt đối với người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2. Hơn nữa, chất thymol có trong hạt thì là hỗ trợ tiêu hóa và điều trị các vấn đề về hô hấp. Thì là còn có tác dụng hạ huyết áp, với các nghiên cứu tiến hành trên 860 người, cho thấy việc bổ sung hạt thì là đen vào chế độ ăn có thể giảm huyết áp tâm thu và tâm trương là 7,66/4,89 mmHg sau 8 tuần. Bạn có thể sử dụng hạt thì là trong các món ăn hàng ngày như bún cá thì là, chả cá thì là hay canh nghêu.
Đại hồi
Một trong các loại gia vị tốt cho sức khoẻ mà quen thuộc không nên bỏ qua là đại hồi (hoa hồi) có vị cay the. Hoa hồi có khả năng kích thích nhu động ruột, giúp giảm đau bụng và cải thiện tiêu hóa. Ngoài ra, đại hồi còn hỗ trợ làm tăng tiết dịch đường hô hấp và là một phương thuốc hiệu quả trong việc tiêu đờm.
Loại gia vị này còn có khả năng ức chế sự phát triển của các vi khuẩn có hại như trực khuẩn lao và subtilis. Đại hồi thường được dùng phổ biến trong các món ăn như phở, hầm, lẩu hay cà ri để tăng thêm hương vị đặc biệt. Bên cạnh đó, bột hoa hồi cũng rất hiệu quả trong việc khử mùi tanh cho thịt cá.
Bạch đậu khấu
Bạch đấu khấu là gia vị có vị ngọt nhẹ và thường được thêm trong đồ ăn, đồ uống. Với đặc tính kháng khuẩn mạnh mẽ, bạch đậu khấu giúp bảo vệ cơ thể khỏi các vi khuẩn gây hại. Loại gia vị này còn hỗ trợ cải thiện hội chứng chuyển hóa, bảo vệ sức khỏe răng miệng, và giúp bảo vệ gan khỏi các tác động xấu. Ngoài ra, bạch đậu khấu còn có tác dụng chống ung thư, giảm nguy cơ phát triển các tế bào ung thư.
Rau mùi
Rau mùi là loại gia vị quen thuộc trong bữa ăn hàng ngày, không chỉ làm cho món ăn đẹp mắt, thơm ngon mà còn có nhiều lợi ích cho sức khoẻ. Rau mùi có công dụng hỗ trợ cải thiện tiêu hoá, chống viêm khớp và ngủ ngon hơn. Ngoài ra, trong rau mùi có chứa nhiều vitamin C (axit ascorbic), hỗ trợ giảm cholesterol xấu LDL và tăng cholesterol tốt HDL, từ đó giúp bảo vệ sức khoẻ tim mạch.
Kinh giới
Kinh giới, còn có tên gọi khác là oregano, không chỉ là gia vị thơm ngon cho các món ăn phương Tây. Loại gia vị này có tác dụng hỗ trợ điều trị các vấn đề như rối loạn đường hô hấp, viêm khớp, rối loạn tiêu hóa, và co thắt tử cung. Tinh dầu kinh giới còn được biết đến với khả năng chống viêm, phòng ngừa ung thư, chống nấm và trị cảm lạnh cho trẻ em.
Cách lựa chọn gia vị cho bữa ăn
Gia vị là yếu tố quan trọng trong việc tạo ra những món ăn thơm ngon và đậm đà hương vị. Dưới đây là một số mẹo giúp bạn chọn và sử dụng gia vị trong bữa ăn hằng ngày dể tốt cho sức khoẻ:
- Hãy mua gia vị với số lượng vừa phải, chỉ nên dự trữ và dùng trong thời gian từ 5-7 ngày để đảm bảo gia vị luôn tươi mới, không hư hỏng.
- Để đảm bảo chất lượng và tránh mua phải gia vị khô giả, tốt nhất bạn nên lựa chọn gia vị nguyên hạt hoặc nguyên lá, có thể tự xay khi cần. Gia vị thô, chưa qua chế biến sẽ giữ được hương thơm tự nhiên, mùi vị và hàm lượng polyphenol cao hơn so với loại đã xay sẵn.
- Các gia vị tự nhiên chứa hàm lượng polyphenol cao, chính là yếu tố tạo nên hương vị đặc trưng như cay, ngọt, nồng hay đắng. Để giữ nguyên hương vị nguyên bản, tốt nhất bạn nên hạn chế gia nhiệt. Nếu muốn làm dịu mùi vị, hãy đun nóng lên, lúc này dầu thơm và lượng polyphenol sẽ bay hơi một phần.
- Để tăng hương vị món ăn, bạn có thể kết hợp nhiều loại gia vị với tỷ lệ phù hợp.
Bài viết trên đây là những thông tin chi tiết về các loại gia vị tốt cho sức khỏe mà chúng tôi muốn chia sẻ tới bạn đọc. Nếu bạn còn câu hỏi thắc mắc nào khác liên quan đến sức khoẻ thì hãy để lại comment ngay bên dưới bài viết này. Cảm ơn bạn đã đọc bài viết!
